İlgini çekebilir

 Güzel bir uyku için… Kendisinin ve -bir ebeveyn, sağlık çalışanı, öğretmen veya yönetici olarak- önemsediklerinin sağlığını ve yaşam kalitesini ciddiye alan herkesin daha iyi bir uyku için çabalaması gerekir. Bu bağlamda, yapılabilecek pek çok şey var: ·          Hafta sonu ve tatiller dahil, düzenli yatış-kalkış saatleri ile alışkanlık kazanmak (rutine dönüştürmek) en önemli tedbirdir. Uyku düzeninde sorun yaşayanların, en başta uyku süresini -6 saatten az olacak şekilde- kısıtlayarak adenozin baskısı yaratması; doğal uyku gerçekleşip özgüven kazandıkça, süreyi aşamalı artırması çok etkili olabilmektedir. Gece yatmak bilmeyenler için, öncelikle sabah kalkma saatini sabitlemek önerilir . Yemek öğünleri, egzersiz gibi olağan aktiviteler için de zaman planlamasına sadakat işe yarayabilir.   ·          Yatak/yatak odası yalnızca uyku (ve sekse) hasredilmeli ; yatakta uyanık halde yatmamalı, şayet ...

 Uykusuzluğun uzun dönem bedelleri Günümüz bilgi toplumunda, öğrencilerin iyi bir eğitim alması hemen herkesin hedefidir. Ne var ki, iyi bir eğitimden anladığımız şey, zorlu ödevler ve yoğun sınavlardır. Sosyalleşmek, oynamak ve eğlenmekten de geri kalmak istemeyen çocuk ve gençlerin üstünde ciddi bir zaman baskısı vardır. Ödevlerini yetiştirmek, sınavlara hazırlanmak ve her sabah erkenden okul yoluna koyulmak için erkenden kalkmak veya kaldırılmak zorunluğuyla karşı karşıyadırlar. Yazımın önceki bölümlerinde paylaştığım bilgilerden tahmin edilebileceği gibi; uykularını yeterince alamamaları, -amaçlananın tersine- öğrenmelerini bozar! Sıklıkla yapıldığı gibi, bir sınav öncesi sabahlayan öğrencinin, (uykusuzluğun pekiştirmeyi bozması yüzünden) öğrendiklerinin saatler veya günler içinde buharlaşması kaçınılmazdır. Özellikle -kendi tercihleri dışında, biyolojik sebeplerle- iç saatleri 2 saat kadar ileri kayan ergenlerin, yetişkinlerle aynı saatte uyanmaya mecbur bırakılması, -daha ö...

 Her yaşın uykusu farklı Uyku ihtiyacı; yaşa, kişiden kişiye ve -iklim, hastalık gibi- farklı koşullara göre değişir. Her ne kadar, farklı yaşlara göre ihtiyaç tanımlamaları yapılmışsa da, bu değerlerin nesnelliği tartışmaya açıktır. Her şeyden önce, yatakta kalma süresinin, uyku süresi demek olmadığını belirtmek gerekir. Uyku süresi, yalnızca uykuyla geçirilen süreyi içermelidir. Kaldı ki, uykunun kendisinden beklenen faydaları yerine getirme ve tatmin açısından her uyku da bir değildir. Süre kadar uyku kalitesi de önemlidir. İç saatin olgunlaşmasının (10-12. haftada başlayıp) 4 yılı bulması yüzünden, özellikle bebeklerin uykusu çok düzensizdir, fazlaca bölünür. Ayrıca bebeklikte REM ve NREM yarı yarıyayken, onlu yaşlarda %75-80 NREM, %20-25 REM dönemi halini alır ve pek az değişiklikle ömür boyu bu paylaşım sürer. Anne karnındaki son 3 aydan başlayarak özellikle bebeklerde, beyinde nöronlar arasında yoğun bağlantılar (‘sinaps’) oluşturularak, sayısız potansiyel devre kullanım...

 Düşler sahnesi Dışarıdan bakıldığında tekdüze görünen uyku, gerçekte dönemler (periyotlar) şeklindedir: Her biri kabaca 70-90 dakika süren 4-6 dönem vardır . Bu dönemler boyunca değişen uyku şiddetini, bir havuzun dibine dalıp yüzeyine çıkmaya benzeteceğim: Benzetmemde dipler derin uyku, yüzeye yakın haller rüya dönemlerine karşılık gelir . Her bir dönem, uyku havuzunun en derin yerine kademeli bir inişle başlar ve bunu uyanıklığa yaklaşan ama genelde uyandırmayan bir yüzeye çıkış izler. Bazen (yüzeye tam bir çıkışla) kısa süreli uyanmaların yaşanması mümkündür. Rüyayla kendini gösteren yüzeysel uyku sırasında (göz kapalıyken) göz yuvalarının fazlaca oynadığı gözlemlendiğinden, bu dönem ‘hızlı göz hareketi: rapid eye movement’ ve yaygın olarak kısaltılmışı olan REM dönemi, daha derin uykunun olduğu safhaysa Non-REM veya NREM olarak adlandırılmıştır. NREM de -yüzeyselden derine N1, N2, N3-4 şeklinde sıralanır. *** Gecenin ilk yarısında (derin uykuyla) daha çok derin sularda y...

 Yeterince farkında değiliz Kötü sonuçlanan şeylerin sebeplerini önemser, önlemeye çalışırız. Mesela ateşin yaktığını bilir, elimizi yaklaştırmak gibi bir aptallığı yapmayız. Ama kötü sonuçlarla, onların sebepleri arasında bağ kurmak, her zaman bu kadar kolay değildir. Ayrıca sebeplerle onların kötü sonuçları arasındaki zaman dilimi büyüdükçe, ilinti kurmamız zorlaştığı gibi, kötü sonun uzaklarda olması muhtemel riskleri göze alma cesaretini artırır. Sigara, hareketsizlik, fazla kilolar gibi (aslında uzun dönemde ömrü kısaltan ve) çok ciddi sağlık sorunlarına yol açan şeyleri hak ettikleri ölçüde önemsemeyişimiz bu yüzdendir. Yine de zararlı kimyasalların, kötü beslenmenin, egzersiz yapmamanın zararları konusunda büyük ölçüde bir farkındalık olduğu söylenebilir. Ama en az onlar kadar önemli ve gerçekten çoğu ciddi, pek çok soruna doğrudan veya dolaylı şekilde yol açabilen bir başka şey var ki, gündemlerimizde kendine hak ettiği ölçüde yer bulamıyor: Yeterli ve kaliteli uyku! ...